Poprawne wypowiadanie się w piśmie jest czynnością złożoną, na którą składa się poprawność ortograficzna (łącznie z interpunkcją), gramatyczna, stylistyczna, kompozycyjna. Najważniejszą jest poprawność ortograficzna, bowiem od zapisu wyrazu zależy stopień zrozumienia tekstu. Niepoprawny zapis często powoduje błędne rozumienie tekstu np. wyraz morze przez "rz" - wiemy, że chodzi o zbiornik wodny, a może przez "ż" ma zupełnie inne znaczenie np. może jutro będzie ciepło.
    Brak poprawności ortograficznej nazywamy dysgrafią. Podstawowym celem nauczania ortografii jest wytworzenie u uczniów nawyku ortograficznego pisania, które powinno stać się czynnością automatyczną. Cel ten podporządkowany jest ogólnym celom nauczania języka polskiego, a w szczególności osiągnięciu umiejętności poprawnego wypowiadania się w piśmie.
    Z przeprowadzonych badań wynika, że:

• Z pisownią wielką literą na początku zdania, w imionach własnych, tytułach uczniowie zapooznają się wcześnie. Zadziwia jednak fakt, że w klasie I, aż 40% uczniów popełnia tu błędy, a w klasie III jeszcze 24% uczniów (dzieci często podpisując kartki na kartkówkę piszą swoje imię i nazwisko małą literą).

    Materiał ortograficzny odzwierciedla dziecko za pomocą analizatorów. Zapisany wyraz spostrzega wzrokowo i wymawia go, uruchamiając ośrodki motoryczne mowy. Wymówiony wyraz kojarzy z akustycznym wyobrażeniem słuchowym i jego optycznym obrazem, a zapisanie wyrazu wzmacnia zapamiętanie obrazu graficznego i ruchowego. Przy takim połączeniu czynności powstają w umyśle dziecka skojarzenia pomiędzy spostrzeżeniami wzrokowymi, słuchowymi i ruchowymi, narządów mowy i ruchów ręki. Skojarzenia te muszą być utrwalone poprzez ćwiczenia w dostrzeganiu i zapamiętywaniu wyrazów, aż do momentu wytworzenia u uczniów nawyku ortograficznego. W dużej mierze zależy to od poziomu:

• pamięci;
• uwagi;
• myślenia;

ZASADY ORTOGRAFII.

1. Nauka prawidłowej pisowni -ukazanie dzieciom i przyzwyczajanie ich do wyrazów poprawnie napisanych;
2. Ciągła i systematyczna praca;
3. Podawanie reguł;

    Podstawowe rodzaje ćwiczeń, które stosujemy to przepisywanie, pisanie z pamięci, pisanie ze słuchu, pisanie z komentowaniem.
    Dzieci w młodszym wieku szkolnym mają duże trudności w pisaniu pod względem ortograficznym. Stąd też pomoc rodziców w organizowaniu dzieciom w domu ćwiczeń ortograficznych może być użyteczna w poprawie stanu nauczania ortografii polskiej w kl. I-III. Podstawowym narzędziem do oceny umiejętności ortograficznych dzieci jest dyktando sprawdzające albo inaczej pisanie ze słuchu. Mówi się dzieciom kolejne zdania tekstu zawierającego trudne wyrazy pod względem ortograficznym, a dziecko ma je napisać ze słuchu.
    Przedstawię propozycję tekstu do dyktand sprawdzających umiejętności ortograficzne dzieci w klasie II.

W przedstawionym tekście uwzględniono następujące zasady ortograficzne poznane w klasie II:

1. Wielka litera na początku zdania;
2. Wielka litera w pisowni imion;
3. Dwuznaki;
4. Zmiękczenia ś, ć;
5. Pisownia wyrazów z "ó", "u";
6. Pisownia wyrazów z "i", "j";
7. Pisownia samogłosek nosowych ą i ę;
8. Pisownia wyrazów zakończonych na -ówka;
9. Pisownia wyrazów z "rz" po spółgłoskach;
10. Pisownia wyrazów z "h";

    Przedstawiony sprawdzian pozwala na względnie adekwatną ocenę umiejętności ortograficznych dzieci w miesiącach kwiecień-maj klasy II. Jeżeli dziecko w toku pisania ze słuchu popełni 4 i więcej błędów ortograficznych, to jest to poważny sygnał ostrzegawczy. Rodzice winni wspólnie z dzieckiem ćwiczyć te dyspozycje, które decydują o poprawnej pisowni (pamięć wzrokowa, słuchowa i ruchowa).
    W związku z tym mam do Państwa prośbę abyście Państwo rozmawiali z dziećmi na temat poznanych na lekcji wyrazów (mogą to być te wyrazy, które są podawane przed dyktandem, bądź wyrazy z trudnościami ortograficznymi w czytance, którą mają się nauczyć czytać) niech te wyrazy zaznaczą trudności kolorową kredką. Po przepisaniu można wyrywkowo zapytać o pisownię 5-6 wyrazów np. jak napiszesz wyraz "który" - i zorientują się Państwo czy dziecko myślało przepisując. Nie zajmie to dużo czasu, wystarczy codziennie 10-15 minut.
    Duże znaczenie ma samodzielne przepisywanie króciutkich tekstów i samodzielne ich sprawdzanie tzw. samokontrola (dzieci to znają), a Państwa proszę o sprawdzenie poprawności wykonanej pracy. Kiedy dzieci będą wiedziały, że w szkole sprawdzam zeszyty, a w domu zrobią to rodzice czy starsze rodzeństwo, spowoduje to wytworzenie u dzieci czujności ortograficznej. Może spowoduje to, że zaczną bardziej zastanawiać się nad tym, co piszą.
    Nie twierdzę, że dzieci nie znają reguł, wręcz przeciwnie one to wszystko wiedzą np. że po spółgłoskach piszemy "rz", że kiedy wymienia się na "o" lub "e" piszemy "ó", że w zakończeniach "ów" piszemy "ó", i że są wyjątki, a mimo wszystko nie umieją pomyśleć o tym na dyktandzie.

PRAKTYKA SZKOLNA.

Przykłady tekstów przeznaczonych do pisania ze słuchu - autorstwo nauczyciela.

Wyrazy z "h":

Znamy różne zawody: marynarz, lekarz, hutnik.
Na haku wisi huśtawka, a w ogrodzie wisi hamak.
Halinka jeździ na hulajnodze, którą dostała od druha.
Każdy z nas powinien mieć w kieszeni chusteczkę.

Zapadł chłodny wiosenny zmierzch. Słońce schowało się za chmury.
W chacie na strychu słychać chrząszcza. Hania i Henio chętnie szykują kolację w kuchni. Henio kroi chleb, smaruje masłem, a Hania nakłada wędliną i chrzanem.

Powrót do Top Secret