WSTĘP

    Prezentowany tu program zawiera propozycje grupowych zajęć wychowawczo - profilaktycznych w drugim etapie edukacyjnym szkoły podstawowej dotyczących zapobiegania narkomanii.

    IDEA I CELE PROGRAMU

    Program ma prowadzić do zapobiegania używania narkotyków, a także używania samowolnie leków, bez wskazań lekarskich. Profilaktyka ta ma odbywać się poprzez rozwój osobowości młodego człowieka, jak i przekazywanie mu informacji o uzależnieniach.
    Celem programu jest:

• dostarczenie uczniom informacji o substancjach zmieniających świadomość,
• budowa pozytywnego obrazu siebie,
• uczenie porozumiewania się oraz rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji.

    Prezentowany tu program przeznaczony jest dla uczniów klas IV-VI, gdyż uważamy, że dostarczanie informacji o szkodliwych substancjach zmieniających świadomość w pierwszych trzech klasach szkoły podstawowej jest zbyt wczesne i wprowadzamy ją dopiero od klasy IV. Program ten został stworzony na bazie doświadczeń autorek w prowadzeniu zajęć profilaktycznych z uczniami klas I-III wg programu edukacyjnego Andrzeja Kołodziejczyka "Profilaktyka uzależnień" i pomyślany został jako jego kontynuacja. Mamy nadzieję, że nasz program wychodzi naprzeciw walce z narastającymi problemami młodzieży.

    UWAGI DO REALIZACJI

• realizuj program w zależności od wiedzy, poziomu zainteresowania i zaangażowania uczniów,
• obserwuj twarze i ,,język" ciała dziecka, pamiętaj też o swojej ,,mowie ciała", postawie i intonacji głosu,
• stwórz dzieciom okazję do dyskusji i pozwól na większą swobodę pamiętając o specyfice zajęć mimo, że pracujesz w szkole.

    PLAN ZAJĘĆ W KLASACH IV-VI

1. Sprawy, dla których warto żyć. (2 zajęcia)

1.1. Życie jako najważniejsza wartość.

• ,,burza mózgów"- co to jest dobre życie?

1.2. Poszukiwanie szczęścia.

• gra skojarzeń dotycząca tematów: żywa istota, roślina, kolor, owoc, elementy natury, żywioły,
• ,,bezludna wyspa"- co zabrałbyś ze sobą na bezludną wyspę (5 rzeczy),
• co pomoże ci przeżyć - zachowania względem innych.

2. Nie jestem sam. (2 zajęcia)

2.1. Akceptacja - czy za wszelką cenę?

• nie muszę być akceptowany przez wszystkich,
• dobrze mieć swoje zdanie,
• sam muszę wybrać właściwą dla siebie grupę.

2.2. Precz ze stereotypami.

• umiem odrzucać stereotypy np. ,,wyluzowanego cwaniaczka" i ,,fujarę kujona".

3. Jak sobie radzić ze stresem. (2 zajęcia)

3.1. Co powoduje stres? - czynniki stresogenne.

• co powoduje stres? - czynniki stresogenne,
• wybieranie właściwej drogi życia (plakaty, hasła),
• radzenie sobie ze stresem (praca w grupach, a następnie tworzenie wspólnych rozwiązań),
• porównywanie wypracowanych rozwiązań z propozycjami nauczyciela.

3.2. Wybieranie właściwej drogi życia.

• życie, czy zagłada?! (tworzenie haseł i plakatów na ww. temat).

4. Poznajemy bezpieczne i niebezpieczne dla zdrowia substancje.
(4 zajęcia)

4.1. Lekarstwa.

• lekarstwa - jak ich używać?
• czy można po nie sięgać samodzielnie?

4.2. Rośliny trujące.

• rośliny trujące (nazwy i działanie).

4.3. Jak poprawić sobie samopoczucie?

• rozróżnianie naturalnych (relaks, sport) i sztucznych-chemicznych (narkotyki, nikotyna, alkohol) dróg do uzyskania dobrego samopoczucia.

4.4. Stop! "Chemiczna pułapka".

• nazwy substancji chemicznych, ich działanie,
• ostrzeżenie przed ,,chemiczną pułapką",
• nieprawdziwe i zwodnicze poglądy na temat używek.

5. Sztuka odmawiania. (2 zajęcia)

5.1. Umiem wyrazić swoją opinię.

• reakcja na nacisk otoczenia,
• asertywne zachowanie w określonej sytuacji.

5.2. Mam prawo odmówić.

• zapoznanie z metodą "zrywania w 3 ruchach".

6. Uzależnienie to choroba, z którą sam sobie nie poradzisz. (2 zajęcia)

6.1. Co to jest uzależnienie?

• próba odpowiedzi na pytanie: co to jest uzależnienie?
• objawy uzależnienia.

6.2. Funkcjonowanie osoby uzależnionej i jej rodziny.

• jak funkcjonuje osoba uzależniona i jej rodzina (zmiany tolerancji na narkotyk , przymus "brania", utrata kontroli, nawroty choroby).

7. Zaburzenia uczuciowe, a narkotyki. (1 zajęcia)

7.1. Zaburzenia uczuciowe.

• "branie" jako sposób na poczucie np. radości lub na stłumienie przykrych uczuć np. cierpienia.

8. Narkotyki - zagubienie wartości. (1 zajęcia)

8.1. Wartości moralne.

• omówienie wartości moralnych, ważnych w życiu człowieka - ,,burza mózgów",
• czy można żyć bez wartości - cele.

9. Zaburzenia świadomości jako następstwo ,,brania". (3 zajęcia)

9.1. Kontrola nad sobą.

• uszkodzenie centralnego układu nerwowego,
• spotkanie z lekarzem lub pielęgniarką szkolną.

9.2. Kolizje z prawem.

• spotkanie z policjantem - wykroczenia,
• pogadanka na temat: "Zaburzenia świadomości i braku kontroli nad sobą w stanie odurzenia, a przestępstwa".

9.3. Szkoła i rodzice w obliczu narkomani.

• co powinna zrobić szkoła?
• co mają robić rodzice?

10. Jak pomóc dziecku? (2 zajęcia)

10.1. Sposoby pomocy.

• zapoznanie się rodziców i opiekunów ze wskazówkami dotyczącymi pomocy dzieciom.

10.2. Placówki zajmujące się problemem narkomani.

• adresy placówek,
• literatura fachowa.

MATERIAŁY DO WYKORZYSTANIA NA POSZCZEGÓLNYCH ZAJĘCIACH

1. Sprawy, dla których warto żyć:

ŻYCIE - dynamiczny stan organizmu, polegający na nieprzerwanym ciągu biochemicznych procesów przemiany materii i energii, związanych z wymianą materii i energii z otoczeniem.

DOBRO - wszystko, co uważa się za wartościowe, pomyślne bądź użyteczne dla osiągnięcia wyznaczonego celu.

DOBRA OSOBISTE - dobra nie dające się ocenić w pieniądzach, stanowiące przedmiot stosunków prawnych i ochrony, np. życie, zdrowie, wolność.

SZCZĘŚCIE - układ życia w najwyższym stopniu pomyślny i zadowalający.

2. Nie jestem sam:

AKCEPTACJA - zgoda, zatwierdzenie, aprobata, przyjęcie, uznanie czegoś.

STEREOTYP - uproszczony schematyczny obraz osób, grup, stosunków społecznych, powstały na podstawie niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycję i trudny do zmiany; inaczej - szablon, uproszczony, tradycyjny, zazwyczaj irracjonalny obraz rzeczy, osób, instytucji itd., złożony z cech poczytywanych za charakterystyczne dla nich, wpojony przez środowisko w świadomość członków jakiejś grupy, warstwy społecznej, klasy.

3. Jak sobie radzić ze stresem:

STRES - stan obciążenia systemu regulacji psychicznych występujących w sytuacji zagrożenia, utrudnienia lub niemożności realizacji ważnych dla jednostki celów, zadań, wartości.

4. Poznajemy bezpieczne i niebezpieczne dla zdrowia substancje:

LEKI (środki lecznicze) - substancje chemiczne lub ich zespoły, pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub otrzymywane syntetycznie; stosowane w lecznictwie w celu zapobiegania chorobom, ich zwalczania, łagodzenia objawów i innych.

ŚRODKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE

Czym są?
Lekarstwami - uzależniają fizycznie i psychicznie.
Postać - doustne tabletki, czopki, środki dożylne rozpuszczalne w wodzie.
Dostępne - w aptece, wyłącznie na receptę.
Po zażyciu - uspokojenie, odprężenie, czasem euforia.
Przedawkowanie - zaburzenia świadomości i pamięci, nudności, drżenie mięśni, podwójne widzenie, nadwrażliwość na hałas, dotyk i zapachy, śpiączka lub bezsenność.

Czym grożą?
Upośledzenie ruchu, drżenie kończyn, apatia, napady senności i lęku, wahania nastroju, wrogość wobec otoczenia, zmniejszenie sprawności intelektualnej, zaburzenia neurologiczne, hormonalne, układu krążenia i oddechowego, w razie porażenia ośrodka oddechowego - śmierć.
Znaki alarmowe - z domowej apteczki giną lekarstwa.

ROŚLINA - organizm o komórkach okrytych ścianą komórkową.

TOKSYCZNE ROŚLINY

Hodując kwiaty w domu, często nie uświadamiamy sobie, że oddziałują one negatywnie na nasze zdrowie, a także samopoczucie. Pojawiają się wtedy różne dolegliwości: bóle głowy, zmęczenie, alergie skórne, nieżyt żołądka i jelit, a nawet kłopoty z oddychaniem.
W kwiaciarni wybieramy rośliny pod kątem urody ich liści i kwiatów. Nie przychodzi nam jednak do głowy, że przebywanie w pobliżu roślin doniczkowych może przysporzyć nam różnych dolegliwości. Sprawcami zatruć, którym ulegają głównie dzieci, są przede wszystkim difenbachia oraz oleander, który zawiera glikozydy nasercowe. Może on wywoływać zaburzenia żołądkowo - jelitowe: mdłości, wymioty, bóle brzucha, biegunki (czasem nawet krwiste), bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia barw oraz niebezpieczne zaburzenia rytmu serca. Częściami trującymi oleandra są kwiaty i liście. Zatrucia mogą wystąpić po przypadkowym spożyciu tych części rośliny. Jeżeli tak się stanie, trzeba jak najszybciej sprowokować wymioty ( 30 minut od spożycia). Nie należy wywoływać ich, jeżeli wystąpiły już objawy ze strony układu krążenia. Wtedy chory powinien natychmiast zostać przewieziony do szpitala.
Dolegliwości podobne do tych, jakie wywołuje popularna difenbachia (podrażnienia jamy ustnej, krtani, przełyku), mogą nam grozić po przypadkowym spożyciu niewielkich nawet ilości soku kaladium, centendeskii, scindapsusa, monstery i filodendronu. Trujące są wszystkie części filodendronu, zawierają nierozpuszczalne szczawiny wapnia, drażniące śluzówkę przewodu pokarmowego, skórę i spojówki. Gdy dojdzie do podrażnienia skóry, należy umyć ją letnią wodą z mydłem. Natomiast pieczenie oczu powinno usunąć kilkakrotne przepłukanie ich bieżącą wodą.
Równie niebezpieczny jest popularny bluszcz pospolity, zwany żabką. Przypadkowe spożycie jego liści lub jagód może bowiem spowodować biegunkę, nudności, wymioty, a także zaburzenia świadomości, halucynację, czasem drgawki. Czynnikiem toksycznym są tzw. saponiny, które oprócz objawów ze strony przewodu pokarmowego wywołują dolegliwości oczu oraz skórne. W przypadku zatrucia należy najpierw wywołać wymioty, a następnie jako odtrutkę podać mleko lub zawiesinę wodną węgla aktywowanego.
Kwiaty z rodziny wilczomleczy, tak chętnie hodowane w naszych mieszkaniach, mają jedną brzydką cechę - ich sok mleczny może spowodować nudności, wymioty, bóle brzucha. Jeśli dostanie się do oczu, wystąpi zaczerwienienie, pieczenie, łzawienie i światłowstręt. Do wilczomleczowatych należą między innymi gwiazda betlejemska, korona cierniowa, pokrzywiec, którego okazy zachwycają nas długimi, kosmatymi, czerwonymi kwiatostanami, a także dekoracyjne krotony. Ze względów bezpieczeństwa wszystkie czynności pielęgnacyjne, szczególnie przy roślinach wilczomleczowatych, należy wykonywać w rękawicach lub przy użyciu szczypców.
Wielu miłośników kaktusów doświadczyło zapewne skutków nieostrożnego obchodzenia się z opuncją z gatunku Rufida, której ciernie, wbite w skórę, mogą wywołać poważne stany zapalne. Jeżeli więc zakłuliśmy się, należy jak najszybciej usunąć cierń, a następnie przemyć skaleczenie wodą. Dobrze byłoby też skonsultować się z lekarzem dermatologiem.
Niebezpieczny może okazać się też bardzo popularny kroton pstry. Do zatrucia może dojść po spożyciu liści, które zawierają substancje drażniące błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz skórę. Jego objawami są: wymioty, biegunka, wysypka na skórze, a także łzawienie i pieczenie oczu.
Małe dzieci, przez swą ciekawość, narażone są w większym stopniu niż dorośli na szkodliwe działanie roślin. W domach, w których są dzieci, nie powinno być zatem miejsca dla oleandra, trzewiczni wilczomleczowatej i zimowitu jesiennego, gdyż nawet małe dawki substancji w nich zawartych mogą być przyczyną nieszczęścia.
Pamiętajmy, że to, czy kontakt z konkretną rośliną okaże się nieprzyjemny w skutkach, zależy od jednostkowej wrażliwości. U niektórych osób dolegliwości alergiczne może wywołać sam zapach kwiatu, a u innych nawet bezpośrednie zetknięcie z trującym sokiem nie spowoduje żadnej negatywnej reakcji.

NAZWY SUBSTANCJI CHEMICZNYCH I ICH DZIAŁANIE

Konopie indyjskie - marihuana i haszysz: suszone konopie; skun: marihuana nasączona amfetaminą lub heroiną; uzależniają psychicznie.
Po zażyciu - rozszerzenie źrenic, zaczerwienienie oczu, ataki kaszlu, pocenie się, zaburzenia koordynacji ruchów; euforia, gadatliwość, nadwrażliwość na bodźce słuchowe i wzrokowe, zaburzenia poczucia czasu i przestrzeni, napady lęku, potem rozleniwienie; po upływie działania narkotyku duży apetyt.

Substancje wziewne - toksyczne środki chemiczne (kleje, farby, rozpuszczalniki), o odurzających oparach; uzależniają psychicznie i fizycznie.
Po zażyciu - spowolnienie mowy, niezborność ruchów, biegunka, wymioty, wodnista wydzielina i krwawienia z nosa, kaszel, wysypka wokół ust, euforia połączona z zawrotami głowy, nadwrażliwość na światło; po wielokrotnym wąchaniu halucynacje.

Substancje halucynogenne - substancje naturalne (grzybki) lub syntetyczne (LSD, ecstasy) wywołujące omamy; uzależniają psychicznie.
Po zażyciu - rozszerzenie źrenic, drżenie mięśni, mdłości, wzrost temperatury, poty, napady śmiechu, euforia na zmianę z ospałością, halucynacje i przeżycia mistyczne, zaburzenia poczucia czasu, wyostrzenie percepcji barw (dominuje kolor pomarańczowy i żółty), napady czynnej agresji (bójki, okaleczenia, samobójstwa); zwiększona pobudliwość seksualna

Amfetamina - syntetyczny związek chemiczny, pierwotnie używany jako lekarstwo (w Polsce wykreślona ze spisu leków); bardzo szybko uzależnia psychicznie.
Po zażyciu - likwiduje uczucie zmęczenia, poprawia nastrój, zwiększa aktywność umysłową i łatwość przyswajania informacji (po zakończeniu działania narkotyku wszystko się zapomina); zmniejsza łaknienia, przyspiesza bicie serca, pobudzenie seksualne, bezsenność, zmiany osobowości.

Kokaina - lek silnie pobudzający układ nerwowy; bardzo szybko uzależnia psychicznie.
Po zażyciu - przewlekły nieżyt nosa, utrata apetytu, bezsenność, zmiany osobowości (wysoka samoocena i pewność siebie), krótkotrwała euforia poprzedzająca depresję, pobudzenie seksualne, wywołujące akty agresji (gwałty).

Heroina - pochodna morfiny, uzyskiwana z maku lekarskiego; bardzo szybko uzależnia fizycznie.
Po zażyciu - nudności, zwężenie źrenic, osłabienie wrażliwości na światło, zaparcia, spowolnienie oddechu, zaczerwienienie twarzy, łzawienie oczu, cieknący nos, drgawki, uczucie zimna, poty, niezborność ruchów; euforia na przemian z sennością; zmniejszenie uczucia głodu i potrzeb seksualnych.

5. Sztuka odmawiania:

OPINIA - mniemanie, sąd, przekonanie, pogląd, zdanie, sława u ludzi, renoma, reputacja; ocena, zaopiniowanie.

ASERTYWNOŚĆ - nie robię nic przeciwko Tobie, ale nie robię też nic przeciwko sobie. Postępując tak osiągam:
- poczucie szacunku do siebie
- akceptację
- poczucie większej pewności siebie i własnej watrości

METODA "ZRYWANIA W 3 RUCHACH":
    1 ruch - sprawdzam, czy propozycja jest dla mnie dobra?
    2 ruch - mówię sobie w myślach NIE!
    3 ruch - odpowiadam na głos NIE! DZIĘKUJĘ!

6. Uzależnienie to choroba, z którą sam sobie nie poradzisz:

UZALEŻNIENIE - określa stan, w którym człowiek nie potrafi obyć się bez danej substancji; możemy wyróżnić dwa rodzaje uzależnień: psychiczne i fizyczne.

UZALEŻNIENIE PSYCHICZNE - pragnienie przyjmowania danej substancji ma charakter przymusu. Motorem jest strach, że nie sprosta się życiu bez narkotykowego "napędu". Jest równie niebezpieczne jak fizyczne uzależnienie organizmu!

UZALEŻNIENIE FIZYCZNE - nagłe odstawienie narkotyku powoduje, że organizm zaczyna "krzyczeć z głodu". Pojawiają się sensacje żołądkowe, bóle kończyn i kręgosłupa, drżenie dłoni, zaburzenia snu, napady drgawek.

DROGA UZALEŻNIENIA.
Uzależnienie nie pojawia się nagle jak grom z jasnego nieba. Przyglądając się dziecku można zauważyć pewne sygnały ostrzegawcze:
Pierwsze próby - pojawiają się nieliczne sygnały typu: nagłe zmiany nastroju i aktywności, spadek zainteresowań ulubionymi zajęciami, izolowanie się od innych domowników, częste wietrzenie pokoju i używanie kadzidełek lub odświeżaczy powietrza, wypowiedzi zawierające pozytywne nastawienie do narkotyków, napady złości, nagła zmiana grona przyjaciół na innych, zainteresowanie książkami o narkotykach, późne powroty, noce poza domem, kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu, tajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia.
Dążenie do "przyjemności" (może to być też unikanie przykrości) - liczne i niepokojące sygnały można zaobserwować, jeśli dziecko bierze do "przyjemności", o wiele mniej, jeśli zażywa je by uniknąć przykrości (np. zmniejszać stres związany ze szkołą). W tej fazie można zauważyć takie sygnały: utrata aspiracji, zainteresowań, inicjatywy, problemy w szkole, konflikty w domu, rozregulowanie rytmu dnia i nocy, nienaturalnie rozszerzone lub zmniejszone źrenice reagujące na światło.
Uzależnienie - w tej fazie sygnały są już mocno widoczne: narastający konflikt z bliskimi, spadek nastroju wynikający ze świadomości uwikłania się w branie narkotyków, wynoszenie rzeczy z domu, bójki, kradzieże, wandalizm. Dziecko chcąc zdobyć pieniądze na narkotyki może zacząć nimi handlować.

OBJAWY UZALEŻNIENIA:

• zmiany tolerancji na narkotyk - żeby uzyskać ten sam efekt trzeba "brać" więcej niż kiedyś
• objawy abstynencyjne - gdy człowiek przerywa "branie" pojawiają się dolegliwości fizyczne i psychiczne
• "głód' - przymus "brania" połączony z paniką i obawą, że nie wytrzyma się długo bez narkotyków
• utrata kontroli nad "braniem" - gdy człowiek nie może odmówić kolejnej porcji narkotyku
• nawroty "brania" - po próbach utrzymania okresowej abstynencji

FUNKCJONOWANIE OSOBY UZALEŻNIONEJ I JEJ RODZINY:

• zmiany tolerancji na narkotyk
• przymus "brania"
• utrata kontroli
• nawroty choroby

7. Zaburzenia uczuciowe, a narkotyki:

ZABURZENIA UCZUCIOWE - to niskie poczucie własnej wartości, potrzeba akceptacji za wszelką cenę, duża labilność emocjonalna, czyli chwiejność, niestałość i zmienność uczuć.

DWA POWODY, KTÓRYMI UZALEŻNIENI TŁUMACZĄ SWOJE "BRANIE":

• "bierze się", żeby czuć: radość, rozluźnienie, ulgę, podniecenie,
• "bierze się", żeby nie czuć: smutku, obawy, samotności, cierpienia, nudy.

8. Narkotyki - zagubienie wartości:

WARTOŚĆ MORALNA - kategoria oceniająca postępowanie (zachowanie, działanie) ludzkie pod względem jego zgodności (stopnia zgodności lub jej braku) z przyjętą określoną moralnością, społecznymi normami i wzorami postępowania, wyznaczonymi przez wartości uznane za naczelne np. dobro

MORALNOŚĆ - ogól ocen, norm, wzorów, prawideł postępowania w określonych środowiskach i epokach historycznych; etyka obiegowa

DOBRO - wszystko co uważa się za wartościowe, pomyślne bądź użyteczne dla osiągnięcia wyznaczonego celu.

9. Zaburzenia świadomości jako następstwo "brania":

("branie" powoduje uszkodzenie centralnego układu nerwowego, a więc utratę kontroli nad sobą i kolizje z prawem)

ZMIANY ZACHOWAŃ DZIECKA ZWIĄZANE Z UZALEŻNIENIEM OD ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH:

w sferze szkoły:

• rezygnuje z zajęć pozalekcyjnych lub zostaje z nich usunięte
• staje się bardziej leniwe
• opuszcza lekcje
• opuszcza całe dni w szkole
• oddaje nie dokończone zadania domowe, oddaje je za późno lub wcale
• dostaje gorsze stopnie
• nie zalicza przedmiotów
• fałszuje usprawiedliwienia
• często wychodzi z lekcji
• nie uważa lub przeszkadza na lekcjach
• śpi na lekcjach
• jest niegrzeczne, nie słucha nauczycieli i nie przestrzega reguł
• zostaje zawieszone lub wyrzucone ze szkoły

w sferze kontaktów z rówieśnikami:

• posługuje się slangiem narkomanów:
  • być w ciągu - codziennie używać środka odurzającego
  • być na głodzie, na skręcie - cierpieć z powodu objawów odwykowych
  • haj - stan odurzenia narkotykiem
  • nabuzowany, naćpany, nagrzany nawalony - odurzony, znajdujący się pod wpływem narkotyku
  • trawa, trawka, gandzia, marycha, maryśka, huana, grass - marihuana
  • hasz - haszysz, skoncentrowana postać marihuany
  • hera - heroina
  • koka - kokaina
  • prochy, pigułki, pestki - środki odurzające w tabletkach lub kapsułkach
  • dmuchać, snifować, wąchać - odurzać się inhalantami, np. klejem
  • amfa, spid - amfetamina
  • ćpun - ktoś, kto regularnie używa narkotyków
  • działka - porcja narkotyku
  • podróż, odjazd, odlot - efekt substancji halucynogennej, jak LSD, meskalina czy peyotl
  • strzelić - wstrzyknąć narkotyk
• porzuca dawnych przyjaciół lub oni odsuwają się od niego
• przyłącza się do "trudnej" młodzieży lub do narkomanów, często starszych od niego
• trzyma nowych przyjaciół z daleka od rodziców
• ma przyjaciół, którzy nie chcą rozmawiać z rodzicami lub podawać nazwisk

w sferze rodziny:

• wywołuje rodzinne kłótnie
• wraca do domu po wyznaczonej godzinie bez pozwolenia, zawiadomienia rodziców
• przestaje spełniać domowe obowiązki
• wymyka się z domu
• zostaje na noc poza domem, znika na kilka dni bez pozwolenia lub powiadomienia rodziców
• odmawia podporządkowania się ustaleniom domowym
• przestaje podejmować zadania i prace wspólnie z rodzicami lub ukrywa swoje działania
• nie chce uczestniczyć w odwiedzinach rodziny
• nie chce jeść posiłków z całą rodziną
• izoluje się; przebywa w swoim pokoju z dala od innych
• nie informuje o wydarzeniach szkolnych
• ma pieniądze z niewiadomego źródła
• manipuluje rodzicami; nastawia jedno z rodziców przeciw drugiemu
• łatwo wybucha gniewem; rodzice chodzą na palcach i uważają na każde słowo
• coraz więcej przeklina
• stosuje słowną agresję
• okazuje coraz większą wrogość
• jest zgryźliwe, ponure i milczące
• składa i łamie obietnice
• nie słucha rodziców, nie przestrzega reguł
• poprawia swoje zachowanie, ale nie na długo

w sferze umysłowej:

• ma zmniejszony zakres uwagi i problemy z koncentracją
• ma objawy paranoi: uważa, że jest śledzone, prześladowane lub zagrożone
• cierpi na nieokreślone lęki
• jest niespokojne, nie może usiedzieć na miejscu

w sferze fizycznej:

• wykazuje zmiany wagi: drastyczny wzrost wagi lub jej obniżenie
• ma nieregularne okresy snu: zbyt długie lub zbyt krótkie
• nie śpi do późna w nocy; sypia w dzień
• jest najczęściej posiniaczone lub poranione
• zaniedbuje higienę osobistą i otoczenia ( pokoju)
• ciągle nosi to samo ubranie
• trapi je głęboki, męczący kaszel lub nieustanne, suche pokaszliwanie
• ma coraz więcej dolegliwości dróg oddechowych
• ma krańcowe lub nieregularne nawyki żywieniowe
• dysponuje zmniejszoną ilością energii

w sferze emocjonalnej:

• mówi o śmierci lub samobójstwie
• często jest w złym humorze; łatwo się obraża
• bywa smutne lub wesołe bez widocznej przyczyny
• miewa nagłe zmiany nastroju
• nie dzieli się swymi uczuciami; odcina się od innych lub przyjmuje postawę obronną
• nie dopuszcza do siebie rozsądnych argumentów rodziców; odmawia podjęcia dialogu na swój temat
• wydaje się smutne, przygnębione, zniechęcone
• coraz bardziej pogrąża się w depresji
• uważa, że jest "przegrane", "do niczego"
• staje się coraz bardziej agresywne
• traci zainteresowanie dla cenionych dawniej czynności
• traci motywację i dążenie do sukcesu
• ma mniejszy szacunek dla siebie; czuje, że nie umie sprostać wymaganiom i że nie jest tak dobre jak dawniej
• ma mniej optymizmu, jest bardziej cyniczne

w sferze etyki:

• obecne zachowanie jest sprzeczne z dawniej uznawanymi wartościami
• kłamie i oszukuje
• zastawia własne i/lub cudze przedmioty
• okrada rodzinę
• zachowuje się wyzywająco w sferze seksualnej
• traci zainteresowanie kościołem; nie chce rozmawiać o swojej wierze; traci wiarę w Boga

w sferze prawa dziecko może popełniać przestępstwo:

• prowadzenia samochodu po pijanemu
• kradzieży w sklepie
• nielegalnego posiadania narkotyków
• wandalizmu
• handlu narkotykami
• poważnej kradzieży
• napadu i pobicia
• prostytucji

UŻYWANIE NARKOTYKÓW TO NIE TYLKO KWESTIA ZDROWIA, TO PRZESTĘPSTWO ŚCIGANE PRZEZ PRAWO

Co mówi prawo?

Zgodnie z Ustawą z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U.97.75.468 ost.zm.2000-12-12 Dz.U.00.103.1097) od dnia 12 grudnia 2000r. karze podlega każdy kto posiada nawet nieznaczną ilość narkotyków.

Posiadanie narkotyku (wg ww. ustawy)

Art. 48. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. W wypadku mniejszej wagi, przestępca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
3. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5.
Czyli: za posiadanie narkotyku dziecko, które ukończyło 17 lat, może iść do więzienia na 3 lata. Za małą ilość - na 1 rok, a za dużą nawet do 5 lat. Jeśli ma mniej niż 17 lat, może iść do poprawczaka.

Namawianie i częstowanie (wg ww. ustawy)

Art. 45. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka lub substancji albo udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.
Czyli: jeśli ktoś częstuje, namawia kogoś do zażycia narkotyku - grożą mu 3 lata więzienia. Jeśli częstuje małoletniego albo daje komuś znaczne ilości narkotyku - może dostać karę do 5 lat więzienia.

SZKOŁA I RODZICE - PRZEPISY PRAWNE W WALCE Z PROBLEMEM NARKOMANII

Czy nauczyciel może przeszukać ucznia?

NIE. Jeśli podejrzewa, że uczeń ma narkotyki, powinien wraz z dyrektorem poprosić rodziców lub prawnych opiekunów dziecka o przyjazd do szkoły. Tylko oni- a nie nauczyciel- mogą przeszukać dziecko. Jeżeli podejrzenia się potwierdzą, dyrektor powinien nakłonić rodziców do wizyty z dzieckiem w poradni antynarkotykowej. Właściwie dyrektor powinien (choć rzadko tak się dzieje) wezwać policję. Bo zgodnie z art. 304 Kodeksu Postępowania Karnego tylko policja ma prawo ,,zabezpieczyć dowody przestępstwa", czyli narkotyki. Jeśli dyrektor zadzwoni po policję - powinien też wezwać rodziców. Wtedy policja może przeszukać dziecko.

Test w szkole?

Test na obecność narkotyku nie powinien być wykonywany na terenie szkoły. Dyrektor powinien zasugerować rodzicom wizytę w poradni, ale nie powinien im mówić co mają robić. Test można zrobić jeszcze tego samego dnia w przyszpitalnym laboratorium wykonującym takie badania (odpłatnie). Trzeba też umówić telefonicznie wizytę w poradni - zazwyczaj trzeba na nią trochę poczekać.

Przeszukanie poza szkołą?

Policja ma prawo przeszukać dziecko na ulicy lub w klubie, jeśli podejrzewa, że ma ono narkotyki - tak stanowi ustawa o policji (art. 14 i 15) z 6 kwietnia 1990r. z późniejszymi zmianami. Policja nie powinna jednak tego prawa nadużywać. Jeśli przy dziecku nieletnim znaleziony zostanie narkotyk, policja zatrzymuje dziecko, wiezie do komisariatu i zawiadamia rodziców. Zatrzymany nieletni powinien być przesłuchany w ich obecności. Jeżeli nie uda się zawiadomić rodziców, przesłuchanie powinno się odbyć w obecności psychologa (art.39 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, po nowelizacji z 15 września 2000r.). Zgodnie z ustawą policja powinna oddać sprawę do prokuratury. Policja decyduje, czy zatrzymać dziecko, czy zwolnić do domu. 17-latek traktowany jest jak dorosły i może być zatrzymany w areszcie do dyspozycji prokuratury (do trzech miesięcy, w uzasadnionym przypadku prokurator może przedłużyć ten okres). Młodsze dziecko może trafić do izby dziecka, ale tylko na 48 godzin, po czym jest zwalniane do domu. Sprawą jednak nadal zajmuje się sąd rodzinny.

Czy dziecku grozi więzienie?

Tak, a przynajmniej poprawczak. Nawet przymusowe leczenie tylko zawiesza karę. Na sprawę w polskich sądach czeka się długo. Wysokość kary zależy m.in. od ilości narkotyku oraz tego, czy to pierwszy przypadek. Nieletnim do 17 roku życia grozi zakład poprawczy (do 21 roku życia). Starszym - więzienie (dla sądu liczy się moment popełnienia przestępstwa). Jak wysoka może być kara? Jeśli dziecko ukończyło 17 lat, może iść do więzienia - na trzy lata. Za małą ilość narkotyków - na rok. Ale jeśli narkotyków było dużo - kara może wynieść nawet do pięciu lat. Zgodnie z ustawą sąd może skierować na przymusowe leczenie zarówno nieletniego, jak i pełnoletniego. Kara tak czy inaczej jest orzekana, ale jej wykonanie zostaje zawieszone do zakończenia leczenia. Jeśli efekt jest pozytywny, sąd może zawiesić wykonanie kary. Ale jeśli przymusowe leczenie zostaje przerwane - dziecko ucieka z ośrodka - ośrodek ma obowiązek zawiadomić sąd, w takim przypadku sąd karę egzekwuje. Dotyczy to zarówno niepełnoletnich, jak i pełnoletnich.

Co mają robić rodzice?

Jeśli podczas przesłuchania znaleziono narkotyk, rodzice nie powinni robić awantury, zaprzeczać faktom, szukać winnych. Najlepiej natychmiast umówić się na spotkanie w poradni . W razie sprawy w sądzie może to być argument obrony. Dziecku trzeba uświadomić, że popełniło przestępstwo i teraz musi zrobić wszystko (współpracować z rodzicami), aby z jak najmniejszymi stratami rozwiązać problem. Od razu powinno zastosować się zasadę ograniczonego zaufania: zabronić wychodzenia z domu, kontaktów ze znajomymi - do czasu wizyty w poradni . Jeśli rodzice podejrzewają, że dziecko bierze razem z kolegami ze szkoły, to - po uzgodnieniu z dyrektorem - do wizyty w poradni lepiej nie posyłać dziecka do szkoły.

Czy rodzic musi zawiadomić policję?

Jeśli rodzic znajduje w domu narkotyki, nie musi zawiadamiać policji (art.182 i 183 kpk). Kodeks postępowania karnego zwalnia go z tego obowiązku, jeśli rzecz dotyczy bliskiej osoby. Ale powinien szybko zwrócić się o pomoc do poradni antynarkotykowej.

Co powinna zrobić szkoła?

Nie zatajać. Jeśli na terenie szkoły znaleziono narkotyk lub dyrektor i nauczyciele z innych powodów podejrzewają, że ich uczniowie mają kontakt z narkotykami, należy zwołać nadzwyczajną radę pedagogiczną. Na radę powinien być zaproszony specjalista - terapeuta. Jeśli jest taka potrzeba, można opłacić go np. z pieniędzy rady rodziców. Nauczyciele powinni opracować ze specjalistą program działania. Potem powinny odbyć się spotkania z rodzicami - najlepiej również z udziałem specjalisty.

Czy szkoła powinna wyrzucić ucznia z problemem?

W żadnym wypadku. Powinna tylko pokazać, że jest zdecydowanie przeciwna osobom, które stwarzają problem, czyli handlarzom. Nimi powinien zająć się prokurator. Nie wolno natomiast piętnować ucznia, który brał narkotyki. Pozostawienie go w szkole daje sygnał innym, że szkoła jest gotowa wspierać osoby, które chcą wyjść z problemu narkotykowego.

Czy należy chwalić się przed dziećmi?

Rodzice ani nikt z bliskich dorosłych absolutnie nie powinni opowiadać o swoich doświadczeniach z narkotykami. Często rodzice, którym zdarzyło się w młodości przypalać marihuanę, myślą w duchu, że przecież im nic się nie stało. Ale po pierwsze, kiedy to robili, nie łamali prawa, bo posiadanie narkotyków nie było dawniej nielegalne. Po drugie, marihuana, którą palili, była o wiele słabsza od oferowanej dziś, często wzmocnionej różnymi środkami. Wreszcie po trzecie, dziś marihuana to tylko jeden z narkotyków, które handlarz ma w swojej ofercie. Skąd pewność, że następnym razem nasze dziecko przez ciekawość lub pod jego wpływem nie sięgnie po inny narkotyk?

10. Jak pomóc dziecku ?

JAK MOŻNA ROZPOZNAĆ, ŻE KTOŚ "BIERZE": TEST OCZNY.

Test oczny służy do oceny wielkości źrenic. Norma średnicy źrenicy ludzkiego oka wynosi od 3 do 6,5 mm. Węższe lub szersze źrenice mogą - choć nie muszą - świadczyć o zażyciu narkotyku. Źrenice mniejsze niż 3 mm mogą być oznaką zażywania opiatów (heroina, brown sugar, kompot). Źrenice większe niż 6,5 mm mogą świadczyć o przyjmowaniu innych narkotyków.
Po zażyciu narkotyków źrenice nie reagują na światło.
Jeśli źrenice znacznie odbiegają od normy należy zareagować!
Jeśli odstępstwa nie są zbyt duże trzeba poddać dziecko dalszej obserwacji.

NATYCHMIASTOWA POMOC

Nie ma nic bardziej przerażającego niż widok dziecka, które jest po przedawkowaniu narkotyków - ciężko chore, zarówno psychicznie, jak i fizycznie.
Co robić, gdy znajdziesz dziecko w takim stanie:

• zachowaj spokój. Jeśli zdarzyło mu się to po raz pierwszy, dziecko będzie przerażone tym, że się o wszystkim dowiedziałaś. Nie jest to pora na robienie wyrzutów i awantur! Postaraj się dowiedzieć - co się stało;
• jaki to był środek? Jaką ilość dziecko wzięło? Rozejrzyj się i zobacz, czy nie ma w pobliżu czegoś, co mogłoby być pewną wskazówką, np. jakaś butelka, strzykawka, folia, plastikowe torebki;
• jaką drogą dziecko go zażyło? Przez wdychanie, doustnie czy to był zastrzyk;
• jak dawno temu? Spróbuj dowiedzieć się od dziecka lub jego przyjaciół - kiedy ostatnio coś zażywało (miej świadomość, że wszyscy będą przerażeni i mogą się bać cokolwiek powiedzieć);
• czy brało coś jeszcze? Może dodatkowo wypiło alkohol lub wzięło ,,koktajl" ze środków odurzających;
• czy doszło do jakiegoś wypadku? Czy dziecko jest ranne czy choruje na cukrzycę? ;
• dziecko może chichotać, być gadatliwe, pełne energii, wyraźnie z siebie zadowolone i w ogóle bez żadnych ,,złych" oznak działania środków, które wzięło. W takim przypadku pozostaw je samo, do czasu, aż środki przestaną działać, zaś rozmowę rozpocznij w chwili dogodnej dla was obojga. Dziecko może także okazywać panikę lub mieć krótkie okresy tzw. ,,psychozy";

PSYCHOZA - jest to stan, w którym człowiek nie ma żadnego kontaktu z otaczającą rzeczywistością.

• musisz uspokoić dziecko i zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa. Może być przerażone, zwłaszcza jeśli jest to jego pierwsze przeżycie związane z narkotykami;
• niech otaczające osoby odejdą szybko i bez hałasu. Im więcej ludzi znajduje się w pobliżu, tym bardziej dziecko może ,,szaleć";
• mów do niego cicho. Twój głos powinien działać uspokajająco. Nie mów wtedy o niebezpieczeństwie i głupocie brania narkotyków;
• staraj się wyciszyć wszelkie hałasy i używać przyćmionego światła. Jeżeli dziecko jest bardzo pobudzone, może opowiadać o Tobie straszne rzeczy. Staraj się na to nie odpowiadać - ignoruj to wszystko, mówiąc przez cały czas spokojnym, czułym głosem;
• jeśli zbyt gwałtownie oddycha (sapiąc i dysząc), może odczuwać drętwienie i mrowienie palców rąk i stóp. Może także mieć zawroty głowy, nudności a nawet wymiotować. Powiedz wtedy pewnym głosem, aby oddychało wolno i regularnie. Liczcie razem do trzech przy wdechu i ponownie do trzech przy wydechu;
• trzymaj jego rękę, jeśli ci na to pozwoli, lub nawet przytul je i obejmuj (tylko wtedy, gdy jest to normalny zwyczaj w waszej rodzinie - jeżeli nie, może pomyśleć, że starasz się je zaatakować). Jeśli cię uderzy, staraj się nie oddawać;
• nie staraj się obezwładniać dziecka, jeśli zacznie być agresywne. Po prostu odsuń się, ale nie wychodź z pokoju. Mów do niego spokojnie, bez emocji.

JAK WYGLĄDAJĄ NARKOTYKI?

Pastylki i kapsułki amfetaminy i metaamfetaminy (MMA)
AMFETAMINA, METAAMFETAMINA - biały lub beżowy proszek, tabletki, kapsułki
BIELUŃ - wysoka roślina, białe sterczące do góry lejkowate kwiaty, duże liście, kolczaste owoce.
CRACK - odmiana kokainy - kamyki (żwir) koloru białego, beżowego lub brązowego, sprzedawany w małych flakonikach, woreczkach foliowych lub folii aluminiowej.
HASZYSZ - brązowo czarne kulki lub kostki, cienkie paski, może być czerwony lub zielony - zależy od kraju poczodzenia.
OLEJ HASZYSZOWY - zielonobrązowy olej, lepka ciecz, sprzedawany w małych fiolkach albo poduszeczkach.
		Brown sugar w torebce foliowej.
	HEROINA
Heroina z Azji Południowo-Zachodniej	Wysokiej klasy czystości heroina z Azji Południowo-Wschodniej	Heroina z Meksyku
Heroina - brown sugar	Heroina w torebkach foliowych	Papierowe tutki do palenia heroiny
HEROINA - proszek (koloru od białego do beżowego), czasem pachnie jak ocet, na gorzki smak; odmiana brown sugar - w postaci żwiru lub granulatu w kolorze beżowym, szarym, czasem różowym; odmiana polska - płyn (kolor od jasno do ciemnobrązowego).
KOKAINA - krystaliczny biały proszek
KONOPIE INDYJSKIE - roślina zielona pochodzenia azjatyckiego (powyżej konopie suszone i świeże)
LEKI PSYCHOTROPOWE - (w tym leki uspokajające i nasenne) mają postać tabletek lub płynu.
METADON - jeden z leków psychotropowych
MAKIWARA (zupa) - wyciąg ze słomy makowej o kolorze czarnej kawy i bardzo gorzkim smaku.
Liść i nasiona marihuany		Marihuana (skun), bardzo zbita
Przybory do palenia marihuany		Marihuana
MARIHUANA - brązowo-zielone liście i nasionka, mieszanina suchych liści i kwiatostanów - nieco przypomina majeranek.
MORFINA - kryształki, biały proszek, tabletki lub płyn w ampułkach
STERYDY - związki organiczne np. hormony steroidowe.
SUBSTANCJE HALUCYNOGENNE - np. grzyby halucynogenne tj. różnego rodzaju suszone grzybki o zabarwieniu żółtawym do czarnego z brązowy prześwitem.
SUBSTANCJE LOTNE - kleje, benzyny, rozpuszczalniki, gaz do zapalniczek.
OPIUM - ciemnobrązowe bryłki lub proszek
TABLETKI EKSTAZY - białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami, także proszek, kapsułki.
ZNACZKI LSD - malutkie bibułki z kolorowymi nadrukami, kolorowe "kamyki do zapalniczek", także tabletki.

PRZYKŁADY ĆWICZEŃ DO ZASTOSOWANIA PRZY REALIZACJI PROGRAMU
(ćwiczenia według programu ZHP "Narkotyki: Używasz - przegrywasz")

Ćwiczenie 1

Dbajmy o zdrowie

Cel:

• Kształtowanie wrażliwości na sytuacje, które mogą spowodować niebezpieczne następstwa.

Materiały do zabawy:

• Trzy długie sznurki, trzy karty z dużymi napisami: TAK, NIE , BYĆ MOŻE.

Porozmawiajmy z dziećmi na temat zdrowego stylu życia oraz sposobów dbania o zdrowie i o bezpieczeństwo.
Wprowadźcie i wytłumaczcie uczniom znaczenie słów "bezpieczny", "niebezpieczny".
Zastanówcie się wspólnie, co chroni nas przed niebezpieczeństwem, np. sygnalizacja świetlna, dźwiękowa, znaki i napisy na środkach chemicznych i żywności. Możecie także przynieść na zajęcia opakowania po produktach, na których widnieją informacje ostrzegawcze. Zaprezentujcie je i omówcie.
Przeczytaj dzieciom krótkie historyjki odnoszące się do dbania o zdrowie. Poproś, aby po wysłuchaniu opowiadania usiadły w kole oznaczającym ich decyzję, a następnie uzasadniły wybór.

• Malujesz w kuchni na stole, pobrudziłeś ceratę czarnym flamastrem. Idziesz do szafki, aby wziąć środek do mycia. Na opakowaniu widzisz napis: "Uwaga niebezpieczeństwo - środek żrący". Czy będziesz go używał?
• Na szafce przy zlewie stoi słoik z białym proszkiem. Uważasz, że to cukier puder, gdyż na słoiku nie ma napisu. Czy posypiesz tym proszkiem swój deser?
• Jesteś chory. Idziesz z mamą do lekarza. Mama kupuje lekarstwa w aptece i daje ci je. Czy je weźmiesz?
• Na korytarzu w szkole znalazłeś małe zawiniątko. Wygląda jak cukierek. Czy go zjesz?
• Mama Kasi codziennie bierze tabletki, które wyglądają i mają smak jak cukierki miętowe. Czy Kasia, która lubi cukierki miętowe może jeść te pastylki?
• Twój młodszy braciszek mówi, że boli go brzuszek. Czy możesz sam iść do apteki i dać mu jakąś tabletkę?

Pamiętajcie!
Omówcie dokładnie każdą decyzję dzieci. To bardzo ważne!

Ćwiczenie 2

Książeczka bezpieczeństwa

Cel:

• Uświadomienie grożących nam niebezpieczeństw

Materiały:

• Papier rysunkowy, flamastry, kredki, fotografie z gazet.

Zaproponujmy dzieciom, aby każdy wykonał swoją "Książeczkę bezpieczeństwa", rysując odpowiednie obrazki na każdej stronie lub wklejając zdjęcia z gazet.
Zaproponujmy następujące tytuły stron:

• Substancje, które mogę jeść bezpiecznie
• Substancje, które nie są dla mnie bezpieczne
• Substancje, o które pytam dorosłych zanim je wezmę do ręki

W razie potrzeby można dodać jeszcze inne strony. Po wykonaniu prac sprawdź dokładnie poprawność wykonania. Porozmawiajcie na temat treści zawartych w książeczkach. Zaproponuj także dzieciom, aby pokazały je rodzicom.

Ćwiczenie 3

Umiem powiedzieć "nie"

Cel:

• Kształtowanie umiejętności odmawiania

Poproś uczniów, aby opowiedziały i zilustrowały sytuację, w której ktoś (kolega, koleżanka, dorosły) próbował nakłonić je do powąchania, dotknięcia lub spróbowania czegoś nieznanego. Co powinny powiedzieć, kiedy są niepewne?
Możecie zagrać scenki według scenariuszy zaproponowanych przez dzieci tak, aby mogły w praktyce użyć własnych słów, np.: Nie chcę, to jest głupie; Myślę, że to jest niebezpieczne; Trzeba zapytać o to moich rodziców.

Ćwiczenie 4

Poznaj swoje ja

Cel:

• Poznanie swoich zalet, wad i zachowań

Materiały:

• Kartki, flamastry, długopisy, duży arkusz papieru

Czuję się dobrze, gdy:

• Jestem dobra/y w
• Uciekam od
• Potrzebuję
• Czuję się źle, gdy
• Złoszczę się, gdy

Niech każdy zastanowi się chwilę nad swoją kartą "JA". Czy istnieją sytuacje, w których czujecie się zdenerwowani, bezradni? Jeżeli tak, to co robicie, aby zmienić swój nastrój.
Wypiszcie na dużym arkuszu papieru sposoby na zmianę nastroju. Propozycje wspólnie przedyskutujcie.

Ćwiczenie 5

Moje atuty

Cel: uświadomienie sobie, że zawsze są osoby, do których w trudnej sytuacji można się zwrócić.
Materiały: kartki i długopisy.

Wszyscy siadamy w kręgu, trzymając na kolanach kartki i długopisy. Każdy po kolei wymienia coś, co pomaga mu w życiu, co stanowi punkt oparcia pozwalający przetrwać trudne chwile - w nim samym, w jego otoczeniu, w bliskich ludziach (np. siła woli, optymizm, muzyka, zgodna rodzina, przyjaciele).
Wszyscy, do których odnosi się dane stwierdzenie, zapisują je na swoich kartkach, tworząc w ten sposób indywidualne listy. Przez chwilę każdy indywidualnie porządkuje swoją listę, mogąc ją jeszcze uzupełnić.
Zastanówcie się także, które z tych atutów są dla was najważniejsze i najbardziej pomocne.
Osoby, które mają najkrótsze listy mogą poprosić kolegów o pomoc w ich uzupełnieniu.
Wspólnie porozmawiajcie o tym, co najbardziej pomaga wam w pokonywaniu trudności.

Ćwiczenie 6

Co zamiast?

Cel:

• Uświadomienie przyczyn sięgania po narkotyki.

Materiały:

• Kartki, flamastry.

Dlaczego młodzi ludzie sięgają po narkotyki? Dlaczego spośród tylu możliwości rozwiązywania problemów wybierają często tę jedną? Może jest najprostsza i nie wymaga tyle wysiłku, co szczera rozmowa z przyjacielem i prośba o pomoc.
Niech teraz każdy wypisze powody, dla których młodzi ludzie sięgają po narkotyki i do każdego z nich znajdź alternatywę.

Przykład:

Jeżeli indywidualnie macie problemy z wykonaniem tego ćwiczenia - spróbujcie wspólnie. Zapiszcie wszystko na jednym dużym arkuszu papieru. Szukajcie wielu rozwiązań, porozmawiajcie o tym.

Ćwiczenie 7

Jak narkotyki wpływają na organizm człowieka?

Cel:

• Uzmysłowienie wpływu narkotyków na zdrowie człowieka.

Materiały:

• Na dużym arkuszu papieru narysować postać człowieka, kartki papieru, mazaki, szpilki.

Każdy uczestnik ćwiczenia dostaje 10 małych karteczek, na których ma wpisywać, jak narkotyki wpływają na organizm człowieka, jakie organy uszkadza, co się dzieje z człowiekiem zażywającym narkotyki.
Następnie wszystkie karteczki przypinamy do wcześniej narysowanej postaci człowieka.

• uszkodzenie kory mózgowej, obniżenie sprawności umysłowej, choroby psychiczne;
• niewydolność serca, zaburzenia krążenia, arytmia, wylew, zapaść, zawał, zatrzymanie akcji serca - śmierć;
• uszkodzenia wątroby, żółtaczka, marskość, stany zapalne;
• zapalenia płuc, rak, ropnie, obrzęki, pękanie pęcherzyków płucnych;
• martwica nerek, stany zapalne;
• inne zmiany: choroby skóry, choroby weneryczne, HIV, zaburzenia hormonalne, uszkodzenia kodu genetycznego, impotencja, bezpłodność, anemia.

Ćwiczenie 8

Nie, dziękuję!

Cel:

• Doskonalenie umiejętności odmawiania.

Materiały:

• Kartki, długopisy, duży arkusz papieru, flamastry.

Zastanówcie się wspólnie, w jakich sytuacjach i komu najtrudniej jest odmówić.
Zapiszcie te sytuacje. Podzielcie się na trzyosobowe grupki. Jedna osoba z grupki będzie osobą namawiającą, druga - namawianą, trzecia - obserwatorem.
Wybierzcie sobie odpowiednią sytuację i przetrenujcie ją. Obserwator zapisuje przebieg akcji. Następnie w grupie wypiszcie, jakich sposobów namawiania używała osoba namawiająca, a jak zachowywała się osoba namawiana. Jak czuliście się w swoich rolach? Co sprawiło wam najwięcej trudności?
Wspólnie całą klasą na dużym arkuszu papieru napiszcie wskazówki na skuteczną odmowę, np.:

• nie obrażaj i nie atakuj osoby namawiającej;
• nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj;
• badź stanowczy "Nie, nie chcę";
• gdy ktoś nie odstępuje - odejdź;
• zmień temat rozmowy;
• rozładuj sytuację śmiechem, opowiedz żart;
• stosuj metodę zaciętej płyty "Nie, nie, nie, nie...".

Teraz podzielcie się na pięcioosobowe grupy. Zadaniem każdej z grup będzie napisanie scenariusza i przedstawienie scenki, w której ktoś namawia nas do spróbowania narkotyków, alkoholu, papierosów.
Kolejno przedstawiajcie scenki i każdą dokładnie omawiajcie. Zwróćcie uwagę na to, czy aktorzy wykorzystali wskazówki na skuteczną odmowę.
Przykłady scenek:

• Jesteś u kolegi w domu. Macie uczyć się całą noc do jutrzejszej bardzo trudnej klasówki z matematyki. Jesteście już bardzo zmęczeni i senni, coraz trudniej jest wam się skupić. Nagle kolega proponuje ci "świetny" środek na poprawę koncentracji. Chce poczęstować cię amfetaminą. Co robisz? Jak się zachowasz?
• Wyjechaliście całą klasą na wycieczkę. Kilka osób zebrało się w jednym pokoju, śmiejecie się, żartujecie. Po chwili jednen z kolegów wyjmuje z plecaka alkohol. Co robisz?
• Wracasz wspólnie z kolegami ze szkoły. Twój najlepszy kolega wyjmuje z kieszeni papierosy i częstuje innych. Dwóch kolegów wzięło. Jak się zachowasz?

PRZYDATNE ADRESY INTERNETOWE:
www.narkotyk.pl
www.nie.pl
www.dragi.hg.pl

INSTYTUCJE I ORGANIZACJE ZAJMUJĄCE SIĘ PROBLEMATYKĄ NARKOMANII:

1. Młodzieżowy Ruch na Rzecz Przeciwdziałania Narkomanii ,,Monar" Zarząd Główny 00-681 Warszawa, ul. Hoża 57, tel. (0-22) 821 13 59, (0-22) 821 22 33
2. Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Zarząd Główny i Punkt Konsultacyjny 00-020 Warszawa, ul. Chmielna 10a m 21, tel. (0-22) 827 22 43, (0-22) 828 26 73
3. Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych ,,Powrót z U" Zarząd Główny 01-605 Warszawa, ul. Dziennikarska 11, tel. (0-22) 39 03 83
4. Centrum Psychologicznej Pomocy Rodzinie Ośrodek Szkoleniowo-Terapeutyczny przy Towarzystwie "Powrót z U" 00-519 Warszawa, ul. Wspólna 35/8, tel. (0-22) 621 11 51
5. Ogólnopolski Punkt Konsultacyjny "Pogotowie Makowe" przy Towarzystwie "Powrót z U" 02-620 Warszawa, ul. Puławska 120/124, tel. (0-22) 844 44 70 Infilinia: tel. 0-800 120 359
6. Katolicki Ruch Antynarkotyczny ,,Karan" 03-750 Warszawa 4, box 206, ul. Grodzieńska 65, tel. (0-22) 618 65 97
7. Zespół do walki z narkomanią Komendy Głównej Policji 02-624 Warszawa, ul. Puławska 148, tel. (0-22) 601-23-84
8. Pełnomocnik Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej ds. Zapobiegania Narkomanii 00-950 Warszawa, ul. Miodowa 15, tel. (0-22) 635-84-24
9. Instytut Psychiatrii i Neurologii 02-957 Warszawa, Al. Sobieskiego 1/9, tel. (0-22) 642-66-11
10. Wojewódzka Konsultacyjna Przychodnia Specjalistyczna dla Dzieci i Młodzieży 00-154 Warszawa, ul. Dzielna 7, tel. (0-22) 831 19 20
11. Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej - Poradnia Uzależnień 00-154 Warszawa, ul. Dzielna 7, tel. (0-22) 831 78 43
12. Towarzystwo Zapobiegania Patologiom Społecznym ,,Kuźnia" 02-793 Warszawa, ul. Małcużyńskiego 9
13. Telefon Zaufania ds. Uzależnień i AIDS 00-508 Warszawa, Al. Jerozolimskie 23/14, tel. (0-22) 628 03 36

INNE PLACÓWKI:

1. punkty konsultacyjne MONAR (M),
2. ,,Pogotowie makowe" i poradnie Towarzystwa ,,Powrót z U" (PU),
3. punkty (oddziały) Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii (TZN),

WYBRANE PLACÓWKI NA TERENIE WARSZAWY I RADOMIA:

1. Warszawa, Al. Jerozolimskie 27, (M)
2. Warszawa, ul. Książęca 21, (Poradnia Katolicka)
3. Warszawa, ul. Szpitalna 5, (Wojewódzka Poradnia Wychowawczo-Zawodowa)
4. Radom, ul. Graniczna 24 (M)
5. Radom, ul. Zbrowskiego 14, (,,Karan")

PRZYDATNE TELEFONY:

0 801 199 990 Narkotyki - Narkomania - Ogólnopolski Telefon Zaufania
    Telefon oferuje: informację o sieci profesjonalnej pomocy, miniedukację, wsparcie psychologiczne.
    Czynny: codziennie od godz. 16.00 do 21.00
    Całe połączenie płatne tylko 35 gr.

0 800 120 289 Infolinia Stowarzyszenia KARAN
    Telefon oferuje: informacja skierowująca i pomoc w problemach związanych z narkotykami.
    Czynny: od poniedziałku do piątku w godz. 10.00 - 17.00
    Połączenie bezpłatne.

0 800 120 226 Ogólnopolski Policyjny Telefon Zaufania
    Czynny: całą dobę
    Połączenie bezpłatne, telefon anonimowy.

0 800 2 000 2 Niebieska linia - przemoc w rodzinie
    Czynny: całą dobę
    Połączenie bezpłatne.

0 800 20 148 Anonimowa policyjna linia specjalna
    Czynny: całą dobę
    Połączenie bezpłatne, telefon anonimowy.

0 800 120 359 Infolinia Pogotowia Makowego

LITERATURA FACHOWA:

1. Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki. Timothy Dimoff, Steve Carper
2. Narkomania - mity i rzeczywistość. Michael Gossop
3. Choroby. Prognozy XXI wieku. Matt Ridley
4. Ty zaraziłeś ich narkomanią. Marek Kotański
5. Jak uchronić dziecko od narkotyków i alkoholu?- materiał dydaktyczny
6. Jak uchronić dziecko od środowiska narkotycznego?- materiał dydaktyczny

Powrót do Top Secret